ભોપાલ, નવી દિલ્હી, 18 ઓક્ટોબર (હિ.સ.). આ વર્ષે, પ્રકાશનો ઉત્સવ પાંચ નહીં, છ દિવસ સુધી ચાલશે. પ્રકાશનો ઉત્સવ આજે ધનતેરસથી શરૂ થશે. આ વર્ષે, પિતૃ કાર્ય (પૂર્વજોનું કાર્ય) ની અમાવસ્યા (નવા ચંદ્ર દિવસ) 21 ઓક્ટોબરના રોજ આવશે, જે તહેવારોના ક્રમને એક દિવસ આગળ ધપાવશે. પરિણામે, દિવાળીનો મુખ્ય તહેવાર 20 ઓક્ટોબરે, ગોવર્ધન પૂજા 22 ઓક્ટોબરે અને ભાઈબીજ 23 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવશે.

ઉજ્જૈનની સમ્રાટ વિક્રમાદિત્ય યુનિવર્સિટીના જ્યોતિષ વિભાગના પ્રોફેસર ડૉ. સર્વેશ્વર શર્માના જણાવ્યા અનુસાર, આ વર્ષના દીપોત્સવમાં 18 ઓક્ટોબરે ધનતેરસ, 19 ઓક્ટોબરે રૂપ ચતુર્દશી, 20 ઓક્ટોબરે દિવાળી, 21 ઓક્ટોબરે અમાવસ્યા (પૂર્વજો માટે અમાવસ્યાનો દિવસ), 22 ઓક્ટોબરે ગોવર્ધન પૂજા અને 23 ઓક્ટોબરે ભાઈબીજનો સમાવેશ થશે. ડૉ. શર્માએ સમજાવ્યું કે આ વર્ષે દીપોત્સવ પૂર્વા ફાલ્ગુની નક્ષત્ર અને બ્રહ્મ યોગના વિશેષ જોડાણ હેઠળ ઉજવવામાં આવશે, જે અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે.

જ્યોતિષ પંડિત ચંદન વ્યાસના જણાવ્યા અનુસાર, ત્રયોદશી તિથિ શનિવારે બપોરે 12:20 વાગ્યા પછી શરૂ થશે. આ દિવસે પૂર્વા ફાલ્ગુની નક્ષત્ર અને બ્રહ્મયોગનો સંયોગ આ તહેવારને વધુ શુભ બનાવશે. પૌરાણિક માન્યતા અનુસાર, કાર્તિક મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષ (અંધારા પખવાડિયા) ની ત્રયોદશીના રોજ સમુદ્ર મંથનમાંથી ભગવાન ધન્વંતરિ અમૃતનો ઘડો લઈને પ્રગટ થયા હતા. તેથી, આ તિથિને ધનતેરસ અથવા ધનત્રયોદશી કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન ધન્વંતરિ, દેવી લક્ષ્મી, ભગવાન કુબેર, યમરાજ અને ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવામાં આવે છે.

ધનતેરસ પર ખરીદી કરવી શુભ માનવામાં આવે છે. જ્યોતિષ વ્યાસ કહે છે કે, આ દિવસે સોનું, ચાંદી, વાસણો, વાહનો, કુબેર યંત્ર, ગોમતી ચક્ર અને દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ ખરીદવી ખાસ કરીને ફાયદાકારક છે. સાવરણી ખરીદવી પણ શુભ માનવામાં આવે છે, કારણ કે તે ગરીબીનો નાશ કરે છે અને દેવી લક્ષ્મીના આગમનનું પ્રતીક છે. વિદ્વાનો કહે છે કે દેવી લક્ષ્મીના આશીર્વાદ કાયમ રહે તે માટે વ્યક્તિએ પોતાની શક્તિ અનુસાર વસ્તુઓ ખરીદવી જોઈએ.

વધુમાં આચાર્ય ભરત દુબે કહે છે કે, હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ, આ વર્ષે ધનતેરસનો તહેવાર શનિ પ્રદોષ વ્રત સાથે આવે છે, જે તેના ધાર્મિક મહત્વને વધુ વધારશે. શનિવારે મહાકાલેશ્વર મંદિરમાં વિશેષ પૂજા, અભિષેક અને રુદ્ર પાઠ યોજાશે. મંદિરના પૂજારી દિલીપ ગુરુએ જણાવ્યું હતું કે ભગવાન મહાકાલનો અભિષેક અને પૂજા સવારે કરવામાં આવશે, ગર્ભગૃહમાં રૂદ્ર પાઠ સાંજે 4 વાગ્યાથી થશે, અને સાંજે નૈવેદ્ય અર્પણ કરવામાં આવશે અને સાથે જ ખાસ આરતી પણ કરવામાં આવશે.

ધનતેરસ પર પૂજાનો શુભ સમય બપોરે 1:38 થી 4:21, સાંજે 6 વાગ્યાથી 7:31 અને રાત્રે 9 વાગ્યાથી 12:10 સુધી રહેશે. રૂપ ચતુર્દશી પર, પિતૃ દીપદાન સાંજે 6 વાગ્યાથી 10:30 વાગ્યા સુધી કરી શકાય છે. દિવાળી પર મહાલક્ષ્મીની પૂજા માટે ત્રણ શુભ સમય નક્કી કરવામાં આવ્યા છે: સવારે 6:30 થી 8 વાગ્યા સુધી, બપોરે 3 વાગ્યાથી 6 વાગ્યા સુધી અને બપોરે 10:38 થી 12:12 વાગ્યા સુધી.

તેમણે એમ પણ કહ્યું કે સ્થિર લગ્નમાં લક્ષ્મીની પૂજા કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે. આ માટે, નિશ્ચિત વૃશ્ચિક લગ્ન સવારે 8:40 થી 10:45 વાગ્યા સુધી, નિશ્ચિત કુંભ લગ્ન બપોરે 2:45 થી 4:15 વાગ્યા સુધી અને નિશ્ચિત વૃષભ લગ્ન સાંજે 7:30 થી 9:20 વાગ્યા સુધી રહેશે.

પિતૃ કાર્ય માટે અમાવસ્યા (નવા ચંદ્ર દિવસ) 21 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવશે. બીજા દિવસે, 22 ઓક્ટોબરે, ગોવર્ધન પૂજા અને અન્નકૂટ ઉત્સવ ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસે પૂજા માટે શુભ સમય સાંજે 4:30 થી 10:30 વાગ્યા સુધી રહેશે. ભાઈબીજ, અથવા યમ દ્વિતીયા, 23 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસે બહેનો માટે તેમના ભાઈઓને તિલક લગાવવાનો શુભ સમય બપોરે 12:10 થી 3 વાગ્યા સુધી અને સાંજે 4:30 થી રાત્રે 9 વાગ્યા સુધી રહેશે.

જ્યોતિષીઓ કહે છે કે, આ વર્ષનો દીપોત્સવ ધાર્મિક અને જ્યોતિષીય બંને દ્રષ્ટિકોણથી અત્યંત શુભ રહેશે. પૂર્વા ફાલ્ગુની નક્ષત્ર, બ્રહ્મ યોગ અને શનિ પ્રદોષ જેવા યોગ આ વર્ષે ધનતેરસ અને દિવાળી બંનેને ખાસ બનાવી રહ્યા છે. ઉજ્જૈન સહિત રાજ્યભરના ભક્તો દેવી લક્ષ્મી, ભગવાન ધન્વંતરી અને મહાકાલેશ્વરને પ્રાર્થના કરશે, સુખ, સ્વાસ્થ્ય અને સમૃદ્ધિ માટે પ્રાર્થના કરશે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / ડૉ. મયંક ચતુર્વેદી / મુકુંદ

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / ડો.હિતેશ એન.વ્યાસ