નવી દિલ્હી, 28 જૂન (હિ.સ.). ઉપરાષ્ટ્રપતિ જગદીપ ધનખડે, શનિવારે કટોકટી દરમિયાન ભારતીય બંધારણના પ્રસ્તાવનામાં કરવામાં આવેલા ફેરફારો પર તીવ્ર પ્રતિક્રિયા આપી હતી. તેમણે 1976ના 42મા બંધારણીય સુધારા હેઠળ પ્રસ્તાવનામાં ઉમેરવામાં આવેલા શબ્દોને બંધારણના આત્મા સાથે વિશ્વાસઘાત અને ભારતીય સભ્યતા સાથે વિશ્વાસઘાત ગણાવ્યા હતા.

ઉપરાષ્ટ્રપતિના નિવાસસ્થાને આયોજિત એક કાર્યક્રમમાં, કર્ણાટકના ભૂતપૂર્વ એમએલસી અને લેખક ડી.એસ. વીરૈયાએ, 'આંબેડકરનો સંદેશ' પુસ્તકની પ્રથમ નકલ ઉપરાષ્ટ્રપતિને અર્પણ કરી. આ પ્રસંગે ધનખડે કહ્યું કે, પ્રસ્તાવના બંધારણનો આત્મા છે અને તેનો ફેરફાર તે આત્માને ઠેસ પહોંચાડવા માટે છે. તેમણે કહ્યું કે, ભારત સિવાય કોઈપણ દેશના બંધારણના પ્રસ્તાવનામાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. કારણ કે પ્રસ્તાવના એક મૂળભૂત, અપરિવર્તનશીલ પાયો છે, પરંતુ ભારતમાં તે ત્યારે બદલાયો જ્યારે દેશ કટોકટીના અંધકારમાં હતો. ઉપરાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે, 1976 માં કટોકટી દરમિયાન પ્રસ્તાવનામાં સમાજવાદી અને ધર્મનિરપેક્ષ જેવા શબ્દો ઉમેરવામાં આવ્યા હતા, જે ફક્ત બંધારણ ઘડવૈયાઓની ભાવના સાથે વિશ્વાસઘાત જ નથી પણ શાશ્વત આત્માનું અપમાન પણ છે. તેમણે કહ્યું, “આ શબ્દો એક એવા ઘા જેવા છે જે બંધારણના આત્મામાં ખલેલ પહોંચાડે છે. આ પરિવર્તન ભારતીય લોકશાહીના સૌથી અંધકારમય સમયગાળામાં થયું હતું, જ્યારે લોકોના મૂળભૂત અધિકારો સ્થગિત કરવામાં આવ્યા હતા અને ન્યાય વ્યવસ્થાની પહોંચ શક્ય નહોતી.

ધનખડે કહ્યું કે, એ ધ્યાનમાં લેવા જેવું છે કે ભારતના લોકોના નામે બંધારણનો આત્મા બદલાઈ ગયો હતો જ્યારે તે લોકો પોતે સ્વતંત્ર નહોતા. સુપ્રીમ કોર્ટના સીમાચિહ્નરૂપ કેસ - કેશવાનંદ ભારતી વિરુદ્ધ કેરળ રાજ્ય (1973) અને ગોલકનાથ વિરુદ્ધ પંજાબ રાજ્ય (1967) નો ઉલ્લેખ કરતા, તેમણે કહ્યું કે, ન્યાયતંત્રે પણ પ્રસ્તાવનાને બંધારણના મૂળભૂત માળખાનો એક ભાગ માન્યો છે. ભીમરાવ આંબેડકરના યોગદાનને યાદ કરતા તેમણે કહ્યું કે, તેઓ રાજકારણી નહોતા, પરંતુ એક રાષ્ટ્રીય પુરુષ અને એક મહાન માણસ હતા. બંધારણ સભામાં તેમના છેલ્લા ભાષણને ટાંકીને, તેમણે કહ્યું, “જો ભારતના નાગરિકો ધર્મ, ભાષા અથવા સંસ્કૃતિના આધારે તેમની વફાદારી નક્કી કરશે અને દેશને પ્રાથમિકતા આપશે નહિ, તો સ્વતંત્રતા જોખમમાં મુકાઈ જશે.” તેમણે કહ્યું કે, ઇતિહાસનું પુનરાવર્તન ન થાય તે માટે દરેક નાગરિકે સતર્ક રહેવું પડશે. ધનખડે લોકશાહીના મંદિરો, સંસદ અને વિધાનસભાઓની ગરિમા અંગે પણ ચિંતા વ્યક્ત કરી અને કહ્યું કે, આ સંસ્થાઓનું અપમાન ન થવું જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે, લોકશાહીની આ પવિત્ર ભૂમિ આજે વિક્ષેપોને કારણે સંકટમાં છે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / સુશીલ કુમાર / પવન કુમાર

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / ડો.હિતેશ એન.વ્યાસ