-હિન્દુસ્થાન સમાચાર ગ્રુપ દ્વારા કાશ્મીરથી

કન્યાકુમારી સુધી ભારતને એક કરવા માટે સમર્પિત પંચ પ્રણ: સ્વભાષા અને

વિકાસિત ભારત કાર્યક્રમ પર એક સેમિનારનું સમાપન થયું.

વારાણસી, નવી દિલ્હી,14 સપ્ટેમ્બર

(હિ.સ.) ભાષાકીય પ્રાંતોમાં વિભાજિત હોવા છતાં, ભારતનો આત્મા એક છે. ભારતીય ભાષા સમાગમ 2025 માં પણ આ જ

સંદેશ ગુંજ્યો, જે કાશ્મીરને

કન્યાકુમારી સાથે જોડે છે. સમાગમમાં, જમ્મુ અને કાશ્મીરના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર મનોજ સિંહાએ કહ્યું

કે,” ભાષા માત્ર સંદેશાવ્યવહારનું માધ્યમ નથી, પરંતુ આપણી સાંસ્કૃતિક ચેતનાનો આત્મા છે. ભારતીય ભાષાઓ

દેશની એકતાની મજબૂત કડી છે,

જે આપણને

વિવિધતામાં પણ એકતાનો બોધ કરાવે છે.”

ઉત્તર પ્રદેશના સાંસ્કૃતિક શહેર કાશી (વારાણસી) માં, હિન્દુસ્થાન

સમાચાર ગ્રુપ દ્વારા શનિવારે મહાત્મા ગાંધી કાશી વિદ્યાપીઠના, ગાંધી અભ્યાસ પીઠ

ઓડિટોરિયમમાં ભારતીય ભાષા સમાગમ 2025નું આયોજન કરવામાં આવ્યું. આ વર્ષની થીમ પંચ પ્રણ:

સ્વભાષા અને વિકાસિત ભારત હતી. મહેમાનો દ્વારા દીપ પ્રગટાવીને કાર્યક્રમનું

ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં દેશભરની ભાષાઓ, બોલીઓ અને લોક

સંસ્કૃતિઓના રંગબેરંગી રંગો પ્રતિબિંબિત થયા હતા. સભામાં, 22 ભારતીય ભાષાઓના વિદ્વાનોને ભારતીય ભાષા

સન્માનથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. કાર્યક્રમની અધ્યક્ષતા હિન્દુસ્થાન સમાચાર

જૂથના પ્રમુખ અરવિંદ ભાલચંદ્ર માર્ડીકર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તેનું સંચાલન

હિન્દુસ્થાન સમાચારના સંપાદક જીતેન્દ્ર તિવારી દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.

ડિરેક્ટર પ્રદીપ મધોક 'બાબા' એ મહેમાનોનું

સ્વાગત કર્યું હતું.

કાર્યક્રમના મુખ્ય અતિથિ, જમ્મુ અને કાશ્મીરના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર મનોજ

સિંહાએ કહ્યું કે,” ભાષા માત્ર સંદેશાવ્યવહારનું માધ્યમ નથી, પરંતુ તે આપણી

સાંસ્કૃતિક ચેતનાનો આત્મા છે. ભારતીય ભાષાઓ દેશની એકતાની મજબૂત કડી છે, જે આપણને

વિવિધતામાં પણ એકતાનો બોધ કરાવે છે.” તેમણે કહ્યું કે,” ભારતના સાંસ્કૃતિક વારસાના

મૂળ વેદ અને પુરાણોમાં રહેલા છે, જેનું મૂળ વારાણસી માનવામાં આવે છે. વેદ અને પુરાણો અનુસાર, કાશીને પૃથ્વી

પરનું પ્રથમ અને છેલ્લું શહેર કહેવામાં આવ્યું છે, જ્યાંથી ભારતીય ભાષાઓનો અવાજ સમગ્ર દેશમાં

ગુંજી રહ્યો છે. આ મેળાવડાનો ઉદ્દેશ્ય દેશની ભાષાકીય વિવિધતાનું સન્માન કરવાનો અને

નવી પેઢીને તેમની માતૃભાષા પર ગર્વ અનુભવવાનો છે.”

ઉપરાજ્યપાલ મનોજ સિંહાએ કહ્યું કે,”વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી

દ્વારા આપવામાં આવેલા 'પંચ પ્રણ'નો એક મહત્વપૂર્ણ

ભાગ માતૃભાષા અને તેના વ્યાપક ઉપયોગ પર ગર્વ છે. કોઈપણ રાષ્ટ્રનો આત્મા તેની

માતૃભાષામાં રહે છે. જ્યાં સુધી આપણે આપણી માતૃભાષાઓને આદર અને પ્રાથમિકતા નહીં

આપીએ ત્યાં સુધી વિકસિત ભારતનું સ્વપ્ન અધૂરું રહેશે. ભારતીય ભાષાઓ ફક્ત

સંદેશાવ્યવહારનું માધ્યમ નથી, પરંતુ આપણી સંસ્કૃતિ, જ્ઞાન અને ઓળખનું પ્રતીક છે. આજે યુવાનોને તકનીકી અને

વૈજ્ઞાનિક શિક્ષણની સાથે તેમની માતૃભાષામાં નિપુણ બનવાની જરૂર છે. માત્ર જમ્મુ અને

કાશ્મીરમાં જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર

ભારતમાં આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે, માતૃભાષાનો ઉપયોગ વહીવટ અને શિક્ષણ બંનેમાં

પારદર્શિતા અને સરળતા વધારી રહ્યો છે. આવનારા સમયમાં, ફક્ત માતૃભાષા જ

આપણને આત્મનિર્ભર અને આત્મગૌરવથી ભરપૂર બનાવશે. આ અર્થપૂર્ણ પહેલ માટે હું હિન્દુસ્થાન

સમાચાર ગ્રુપને અભિનંદન આપું છું અને ખાતરી આપું છું કે, માતૃભાષાના માર્ગ પર

ચાલીને જ આપણે વિકસિત ભારતના સંકલ્પને પૂર્ણ કરીશું.”

શિક્ષણમાં ભારતીય મૂલ્યોનો સમાવેશ કરવો એ સમયની માંગ છે:

નીલકંઠ તિવારી

વારાણસી શહેર દક્ષિણના ધારાસભ્ય નીલકંઠ તિવારીએ રાષ્ટ્ર, સમાજ અને

શિક્ષણના મૂલ્યો પર પોતાના વિચારો વ્યક્ત કર્યા. તેમણે કહ્યું કે,” સ્વતંત્રતા પછી

લોકશાહી અને શાંતિનો પાયો અનેક આંદોલનો અને બલિદાન દ્વારા નાખવામાં આવ્યો હતો.

સમાજના કલ્યાણ માટે કામ કરનારાઓનું સન્માન કરવું એ હજુ પણ આપણી જવાબદારી છે.”

તેમણે કહ્યું કે,”1947માં જ્યારે ભારત

સ્વતંત્ર થયું ત્યારે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની સંખ્યા ઘણી ઓછી હતી, પરંતુ આજે

દેશભરમાં લગભગ 600 યુનિવર્સિટીઓ, હજારો કોલેજો, આઇઆઇટીઅને મેનેજમેન્ટ

સંસ્થાઓ કાર્યરત છે. ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ પોતાની પ્રતિભા અને જ્ઞાનથી વૈશ્વિક સ્તરે

ભારતનું ગૌરવ વધારી રહ્યા છે.” ધારાસભ્ય તિવારીએ ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી કે,” ઘણી

વખત વિદ્યાર્થીઓ ભારતની વાસ્તવિક ઓળખ અને મૂળભૂત મૂલ્યો શું છે તે અંગે સ્પષ્ટ નથી

હોતા. અન્ય દેશોની જેમ, ભારતે પણ તેના

મૂળ અને સાંસ્કૃતિક વારસાને મજબૂત બનાવવો પડશે.” તેમણે કહ્યું કે,” વર્ષ 2014 થી પ્રધાનમંત્રી

નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં આ વિષય પર ગંભીર વિચારસરણી શરૂ થઈ છે, જેનાથી સમાજમાં

આત્મવિશ્વાસ અને ગૌરવની નવી ભાવના જાગી છે.” તેમણે કહ્યું કે,” સમયની સૌથી મોટી

જરૂરિયાત એ છે કે ભારતીય સંસ્કૃતિ અને મૂલ્યોને શિક્ષણ પ્રણાલીમાં વિદ્યાર્થીઓ

સુધી પહોંચાડવામાં આવે. આ પગલું ફક્ત વ્યક્તિગત સ્તરે જ નહીં પરંતુ સામાજિક અને

રાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ આત્મવિશ્વાસ અને આત્મસન્માનને મજબૂત બનાવશે.”

દેશની એકતા માટે શિક્ષણ અને માતૃભાષાનો પ્રચાર જરૂરી છે:

અતુલ કોઠારી

સમાગમના મુખ્ય વક્તા અને વરિષ્ઠ આરએસએસ પ્રચારક અને શિક્ષા

સંસ્કૃતિ ઉત્થાન ન્યાસના રાષ્ટ્રીય સચિવ, શિક્ષણશાસ્ત્રી અતુલ ભાઈ કોઠારીએ, ભારતીય ભાષાઓના સંરક્ષણ, સંવર્ધન અને

તેમના દ્વારા દેશની સાંસ્કૃતિક એકતા જાળવવા પર વિશેષ ભાર મૂક્યો. તેમણે કહ્યું કે,”

માતૃભૂમિ અને માતૃભાષાનો કોઈ વિકલ્પ હોઈ શકે નહીં.” તેમણે કહ્યું કે,” ભારતીય

ભાષાઓમાં શિક્ષણ, વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને

સાહિત્યનો પ્રચાર દેશની પરંપરા અને સાંસ્કૃતિક વારસાને જીવંત રાખે છે.” તેમણે ખાસ

કરીને નિર્દેશ કર્યો કે,” અનુવાદનું કાર્ય માત્ર સાહિત્યનું આદાન-પ્રદાન કરવાનું

માધ્યમ નથી, પરંતુ તે વિવિધ

ભાષાઓ અને સંસ્કૃતિઓ વચ્ચે સંવાદ અને સમજણ વધારવાનું પણ એક માધ્યમ છે. કોઠારીએ

સ્વતંત્રતા સંગ્રામ અને સામાજિક ચળવળોમાં ભારતીય ભાષાઓની ભૂમિકા પર પણ પ્રકાશ

પાડ્યો.” તેમણે કહ્યું કે,” દેશની સ્વતંત્રતા અને સામાજિક સુધારણા ચળવળોમાં, ભારતીય ભાષાઓએ

લોકોને જાગૃત કરવામાં અને દેશભક્તિની ભાવનાને મજબૂત બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા

ભજવી હતી.” માતૃભાષામાં શિક્ષણના મહત્વ પર ભાર મૂકતા તેમણે કહ્યું કે,”બાળકોના

સર્વાંગી વિકાસ અને રાષ્ટ્રીય ઓળખના નિર્માણ માટે આ જરૂરી છે.” અતુલ કોઠારીએ

લોકોને તેમની ભાષાઓનો આદર કરવા, તેમને પ્રોત્સાહન આપવા અને દેશની અખંડિતતા જાળવવામાં સક્રિય

ભૂમિકા ભજવવા વિનંતી કરી. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે,” ભારતીય ભાષાઓમાં તકનીકી અને

શૈક્ષણિક સામગ્રીનો વિકાસ જરૂરી છે જેથી યુવા પેઢી તેમની માતૃભાષામાં આધુનિક જ્ઞાન

મેળવી શકે.”

જો આપણે માતૃભાષામાં શિક્ષણ આપીશું તો ભારત ફરીથી વિશ્વ

ગુરુ બનશે: બીએચયુના કુલપતિ

મહાત્મા ગાંધી કાશી વિદ્યાપીઠના કુલપતિ પ્રો. આનંદ કુમાર

ત્યાગીએ કહ્યું કે,” 75 વર્ષ પછી ભારત વિશ્વના આધુનિક દેશોમાં જોડાયું નથી તેનું

એક જ કારણ છે. આપણે માતૃભાષામાં શિક્ષણ આપી શક્યા નથી. વડાપ્રધાન મોદીનો પ્રયાસ

ફક્ત માતૃભાષામાં શિક્ષણ આપવાનો છે. ભારત ત્યારે જ પ્રગતિ કરશે જ્યારે ભાષાઓ

પ્રગતિ કરશે. જ્યાં સુધી આપણે આપણી ભાષામાં પુસ્તકો ઉપલબ્ધ નહીં કરાવીએ ત્યાં સુધી

દેશની પ્રગતિ એક સ્વપ્ન જ રહેશે. બીજી મહત્વની વાત એ છે કે, અત્યાર સુધી આપણી પાસે

જે પણ શિક્ષણ નીતિ છે, તેમાં આપણે

શિક્ષણના ફક્ત એક જ ઘટકને સંબોધિત કરી રહ્યા છીએ. જ્યારે તેમાં ત્રણ ઘટકો છે.

અત્યાર સુધી આપણે બે વાત સંપૂર્ણપણે ભૂલી ગયા છીએ. હવે યુનિવર્સિટીઓમાં ત્રણેય

બાબતો શીખવવામાં આવી રહી છે. જ્ઞાન પણ આપવામાં આવી રહ્યું છે, માનવીય ગુણો પણ

ઉભરી રહ્યા છે. આ સાથે કૌશલ્ય વિકાસ પણ વિકસાવવામાં આવી રહ્યો છે. કાશી વિદ્યાપીઠે

2021 થી નવી શિક્ષણ નીતિ લાગુ કરી છે. ભારત ફરી એકવાર વિશ્વ અગ્રણી બને છે, આ ત્યારે જ શક્ય

છે જ્યારે આપણે માતૃભાષામાં શિક્ષણ આપીશું. આપણે શિક્ષણના ત્રણેય પાસાઓ પર સમાન

ભાર મૂકીશું.”

નવી શિક્ષણ નીતિ દેશને પોતાના વિશે જાગૃત કરશે-

બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી (બીએચયુ) ના કુલપતિ પ્રો.

અજિત કુમાર ચતુર્વેદીએ કહ્યું કે,” નવી શિક્ષણ નીતિ ભાવિ પેઢીઓને દિશા આપશે. તે

દેશને પોતાના વિશે જાગૃત કરશે. તેમણે ભારતીય ભાષાઓનો અવાજ, હિન્દુસ્થાન

સમાચારની ભૂમિકા વિશે ચર્ચા કરી.” તેમણે કહ્યું કે,” જ્યારે તેની સ્થાપના 1948 માં

થઈ હતી, ત્યારે તે એક બીજ

હતું. આજે તે એક વડનું વૃક્ષ બની ગયું છે અને આપણને છાંયો આપી રહ્યું છે. તે દિશા

બતાવી રહ્યું છે. ભારતીય ભાષાઓના વિકાસ સાથે, હિન્દીનો પણ વિકાસ થશે. આનાથી દેશની સુમેળ વધશે. એક ભારતનો

ખ્યાલ - શ્રેષ્ઠ ભારત એક બનશે.”

ભારતીય ભાષાઓના 22 વિદ્વાનોનું સન્માન કરવામાં આવ્યું-

આ પ્રસંગે, 22 ભારતીય ભાષાઓના વિદ્વાનોને ભારતીય ભાષા સન્માનથી

સન્માનિત કરવામાં આવ્યા. તેમાં ડૉ. અનિલ કાશીનાથ સર્જે (મરાઠી), ડૉ. એમ. સંતોષ

કુમાર (તમિલ), ડૉ. કુલદીપ સિંહ

(પંજાબી), ડૉ. મોતીલાલ

ગુપ્તા 'આદિત્ય' (હિન્દી), ડૉ. શીલવંત સિંઘ

(સિવિલ સર્વિસિસ), ડૉ. સી. શિવકુમાર

સ્વામી (કન્નડ), પ્રો. દેવાશિષ

પાત્ર (ઓડિયા), પ્રો.બી.

વિશ્વનાથ (તેલગુ),પ્રો. બ્રિજભૂષણ ઓઝા (સંસ્કૃત), વિનાયક બેનર્જી (બંગાળી), ડૉ. ભાગ્યેશ

વાસુદેવ ઝા (ગુજરાતી), મનોજ 'ભાવુક' (ભોજપુરી), ડૉ. પ્રેમરાજ

નૂપાને (નેપાળી), ડૉ. વિકાસ જ્યોતિ

બોરઠાકુર (આસામી), ડૉ. શિવાની બી.

(મલયાલમ), ડૉ.તેનજીન નિમા નેગી(તિબ્બત) ડૉ.રામકુમાર ઝા (મૈથિલી ભાષા), સુંદરદાસ ગોહરાણી

(સિંધી), નવનીત કુમાર સહગલ, ડૉ. નીલાક્ષી

ચૌધરી (કાયદો અને ન્યાય),

ડૉ. સૌરવ રાય

(પત્રકારત્વ), સંતોષ માધુપ

(પત્રકારત્વ)નો સમાવેશ થાય છે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / શ્રીધર

હિન્દુસ્થાન સમાચાર/મોહિત વર્મા/સુનીલ સક્સેના

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / માધવી વ્યાસ