નવી દિલ્હી, 25 સપ્ટેમ્બર (હિ.સ.) પેલેસ્ટાઇન-ઇઝરાયલ સંઘર્ષ પર એક અંગ્રેજી અખબારમાં કોંગ્રેસ સંસદીય પક્ષના અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધી દ્વારા લખાયેલા લેખ પર પ્રતિક્રિયા આપતા, કોંગ્રેસ પ્રમુખ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ કહ્યું કે, ભારતે પેલેસ્ટાઇન મુદ્દે નેતૃત્વ બતાવવું જોઈએ. તેમણે આ મુદ્દા પર કેન્દ્ર સરકારના મૌનને માનવતા અને નૈતિકતાનો ત્યાગ ગણાવ્યો. ખડગેએ એક એક્સ-પોસ્ટમાં કહ્યું કે સોનિયા ગાંધીએ ફરી એકવાર સ્પષ્ટ કર્યું છે કે, ભારતે પેલેસ્ટાઇન મુદ્દે નેતૃત્વ બતાવવું જોઈએ.

તેમના લેખના અંશો શેર કરતા તેમણે કહ્યું કે, મોદી સરકારનો પ્રતિભાવ માનવતાવાદી કટોકટી પર બહેરાશભર્યું મૌન અને માનવતા અને નૈતિકતા બંનેનો ત્યાગ રહ્યો છે. આ વલણ ભારતના બંધારણીય મૂલ્યો અને વ્યૂહાત્મક હિતો દ્વારા નહીં, પરંતુ વડા પ્રધાન મોદી અને ઇઝરાયલી વડા પ્રધાન વચ્ચેની વ્યક્તિગત મિત્રતા દ્વારા પ્રેરિત હોય તેવું લાગે છે. ખડગેએ કહ્યું કે, વ્યક્તિગત રાજદ્વારી ભારતની વિદેશ નીતિને માર્ગદર્શન આપી શકતી નથી. ભારતે પેલેસ્ટાઇન મુદ્દાને ફક્ત વિદેશ નીતિના મુદ્દા તરીકે જ નહીં પરંતુ નૈતિક અને સભ્યતાની કસોટી તરીકે જોવો જોઈએ.

દરમિયાન, કોંગ્રેસના મહાસચિવ પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાએ એક્સ પર લખ્યું કે, ભારતનો ઐતિહાસિક અનુભવ અને માનવાધિકાર પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતા તેને ન્યાયની તરફેણમાં ખચકાટ વિના બોલવા અને કાર્ય કરવા માટે સશક્ત બનાવે છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે આ સંઘર્ષમાં, કોઈ પક્ષ પસંદ કરવાની જરૂર નથી, પરંતુ નેતૃત્વ સિદ્ધાંતવાદી હોવું જોઈએ અને ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળના મૂલ્યોને જાળવી રાખવા જોઈએ. નોંધનીય છે કે, સોનિયા ગાંધીએ એક અંગ્રેજી અખબારમાં પ્રકાશિત એક લેખમાં જણાવ્યું હતું કે, પેલેસ્ટાઇન પ્રત્યે ભારતનું મૌન અને ઉદાસીનતા ચિંતાજનક છે. ભારતે 1988 માં પેલેસ્ટાઇનને ઔપચારિક રીતે માન્યતા આપી હતી અને લાંબા સમયથી નૈતિક ધોરણે પેલેસ્ટિનિયન લોકોના અધિકારોને ટેકો આપ્યો છે.

ભારતના ઇતિહાસમાં રંગભેદ, અલ્જેરિયાની સ્વતંત્રતા, બાંગ્લાદેશ અને વિયેતનામ જેવા મુદ્દાઓ પર બોલ્ડ નૈતિક નેતૃત્વ જોવા મળ્યું છે. બંધારણ આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ અને સુરક્ષાને રાજ્ય નીતિના ભાગ રૂપે પણ માન્યતા આપે છે. ભારતે પહેલા પીએલઓ ને માન્યતા આપીને, બે-રાષ્ટ્ર ઉકેલને ટેકો આપીને અને યુએન ઠરાવોના પક્ષમાં ઊભા રહીને સંતુલિત અને સિદ્ધાંતવાદી નીતિ અપનાવી હતી. પેલેસ્ટાઇનને માનવતાવાદી અને વિકાસ સહાય પણ પૂરી પાડવામાં આવી હતી, પરંતુ ઓક્ટોબર 2023 પછી, જ્યારે ઇઝરાયલ-પેલેસ્ટાઇન સંઘર્ષ વધ્યો અને 55,000 થી વધુ પેલેસ્ટાઇનીઓ માર્યા ગયા, ત્યારે ભારતની ભૂમિકા લગભગ બંધ થઈ ગઈ. ગાઝામાં વિનાશ, ભૂખમરો અને માળખાગત સુવિધાઓના વિનાશ પર ભારતનું મૌન અસામાન્ય અને અસ્વીકાર્ય છે.

સોનિયા ગાંધીએ લેખમાં જણાવ્યું હતું કે, ભારત સરકારનું વલણ ઇઝરાયલી વડાપ્રધાન અને વડાપ્રધાન મોદી વચ્ચેની, વ્યક્તિગત મિત્રતા દ્વારા પ્રેરિત છે, ભારતના બંધારણીય મૂલ્યો અથવા વ્યૂહાત્મક હિતો દ્વારા નહીં. આ વ્યક્તિગત રાજદ્વારી ટકાઉ નથી અને તે વિદેશ નીતિનો માર્ગદર્શક સિદ્ધાંત હોઈ શકે નહીં. પેલેસ્ટાઇન મુદ્દો ભારતની વિદેશ નીતિથી આગળ વધે છે અને તેના નૈતિક અને સભ્યતા વારસાની કસોટી છે. પેલેસ્ટાઇનના લોકોનો સંઘર્ષ વસાહતી સમયગાળા દરમિયાન ભારતના દુઃખનું પ્રતિબિંબ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેના ઐતિહાસિક અનુભવ અને નૈતિક જવાબદારીના આધારે, ભારતે વિલંબ કે ખચકાટ વિના ન્યાય, માનવ અધિકારો અને શાંતિની તરફેણમાં જોરશોરથી પોતાનો અવાજ ઉઠાવવો જોઈએ.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / પ્રશાંત શેખર / પવન કુમાર

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / ડો.હિતેશ એન.વ્યાસ