- ભાજપનું વર્ચસ્વ વૈશ્વિક રાજકારણમાં એક મોડેલ બની રહ્યું છે - કોંગ્રેસનો ટેકો પ્રાદેશિક પક્ષો માટે બોજ બની ગયો છે - કોંગ્રેસ પાસે ન તો નેતૃત્વ છે, ન તો વ્યૂહરચના છે, ન તો જન-આકર્ષણ

લખનૌ/પટણા, નવી દિલ્હી, 16 નવેમ્બર (હિ.સ.). રાષ્ટ્રીય રાજકારણ એક એવા વળાંક પર છે, જ્યાં કોંગ્રેસ પક્ષની ભૂમિકા અને ભવિષ્ય અંગે ચર્ચા તીવ્ર બની છે. બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણીના પરિણામોએ આ ચિત્રને વધુ સ્પષ્ટ કર્યું છે. દેશ હવે તે તરફ આગળ વધી રહ્યો છે જેનો ઉપયોગ ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) વર્ષોથી રાજકીય સૂત્ર તરીકે કહી રહી છે: કોંગ્રેસ મુક્ત ભારત.

ભાજપ પ્રવક્તા આનંદ દુબેએ જણાવ્યું હતું કે, 2025 માં ભારતના રાજકીય પરિદૃશ્યમાં ઝડપી પરિવર્તને હવે વૈશ્વિક રાજકીય નિષ્ણાતોનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. રાષ્ટ્રીય પક્ષ કોંગ્રેસનું સતત સંકોચન અને વિશ્વના સૌથી મોટા લોકશાહી દેશમાં ભાજપનો વ્યાપક ઉદય આંતરરાષ્ટ્રીય અભ્યાસનો મુખ્ય વિષય બની ગયો છે. તેમણે સમજાવ્યું કે, વૈશ્વિક થિંક ટેન્કો આને ભારતની રાજકીય શક્તિમાં પરિવર્તન કહી રહ્યા છે.

રાજકીય વિજ્ઞાનના પ્રોફેસર જગમીત બાવા માને છે કે, ભારતમાં આ પરિવર્તન ફક્ત ચૂંટણી પરિણામોનો વિષય નથી, પરંતુ એક સદી જૂની પાર્ટીના પતન અને નવી રાજકીય વિચારધારાની કાયમી સ્થાપનામાં એક ઐતિહાસિક વળાંક છે.

કોંગ્રેસનું જોડાણ, પ્રાદેશિક પક્ષો માટે બોજ બની ગયું છે

રાજકીય વિશ્લેષકો એ જ નિષ્કર્ષ પર આવ્યા છે: કોંગ્રેસ છેલ્લા 10 વર્ષમાં કોઈપણ જોડાણને મજબૂત બનાવવામાં નિષ્ફળ ગઈ છે. તેના બદલે, જે રાજ્યોમાં પ્રાદેશિક પક્ષોએ કોંગ્રેસ સાથે જોડાણ કર્યું હતું, ત્યાં તેઓએ તેમની પરંપરાગત મતબેંકને બચાવવા માટે સંઘર્ષ કર્યો. ઘણા રાજ્યોમાં, કોંગ્રેસમાં જોડાવું કોઈપણ જોડાણ માટે ચૂંટણી જોખમ સાબિત થયું. 2025 ની બિહાર ચૂંટણીઓ તેનું તાજેતરનું ઉદાહરણ છે. કોંગ્રેસ મહાગઠબંધનમાં સૌથી નબળી કડી બની હતી, અને પરિણામોમાં તેનું પ્રદર્શન અત્યંત નબળું હતું.

ભાજપના વધતા વર્ચસ્વને કારણે કોંગ્રેસના પતનને વેગ મળ્યો છે

વરિષ્ઠ પત્રકાર લવ કુમાર મિશ્રના મતે, ભાજપ હવે માત્ર એક મજબૂત પક્ષ નથી રહ્યો, પરંતુ તેણે પોતાને એક રાષ્ટ્રીય રાજકીય બળ તરીકે સ્થાપિત કરી છે. દરેક ચૂંટણીમાં, ભાજપનું નેતૃત્વ, સંગઠન અને કાર્યકર્તા કોંગ્રેસ કરતા ઘણા આગળ દેખાય છે. કોંગ્રેસ પાસે મજબૂત નેતૃત્વ, સ્પષ્ટ વાર્તા અને જમીની સ્તરની રણનીતિનો અભાવ છે. આ ત્રણેયના અભાવે તેને રાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં હાંસિયામાં ધકેલી દીધી છે. તેમણે કહ્યું કે, વિકાસ, રાષ્ટ્રવાદ અને હિન્દુત્વના ભાજપના મોડેલે હવે મોટાભાગના રાજ્યોમાં કોંગ્રેસના પરંપરાગત મતબેંકને પણ આકર્ષિત કરી છે.

દેશ કોંગ્રેસમુક્ત રાજકારણ તરફ આગળ વધી રહ્યો છે!

લવકુમાર મિશ્રએ કહ્યું કે, જો આપણે ચૂંટણીના ડેટા પર આધાર રાખીએ તો વલણ સ્પષ્ટ છે. સતત હારથી કોંગ્રેસ નબળું પડ્યું છે પરંતુ ઘણા રાજ્યોમાં તેને લગભગ અપ્રસ્તુત પણ બનાવી દીધી છે. સંગઠનાત્મક માળખું તૂટી ગયું છે, યુવા નેતૃત્વ ખૂટી ગયું છે, અને વૃદ્ધ નેતાઓની પકડ નબળી પડી છે. 2025 પછી, કોંગ્રેસ ધીમે ધીમે રાષ્ટ્રીય પક્ષમાંથી પ્રાદેશિક-આધારિત પક્ષ તરફ આગળ વધી રહી હોય તેવું લાગે છે.

ભારતીય રાજકારણમાં ભાજપનો ઉદય

વસ્તીની દ્રષ્ટિએ વિશ્વના સૌથી મોટા લોકશાહીમાં ભાજપનું મજબૂત રાજકીય વર્ચસ્વ હવે વૈશ્વિક થિંક-ટેન્ક માટે એક નવા રાજકીય મોડેલ તરીકે ઉભરી રહ્યું છે. નિષ્ણાતો જણાવી રહ્યા છે કે, ભાજપના નેતૃત્વ હેઠળ ભારત લાંબા ગાળાના વૈચારિક એકીકરણના સમયગાળામાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે. ભાજપનું સંગઠન કોંગ્રેસ કરતા 10 ગણું વધુ સક્રિય છે. દરેક સ્તરે તેનો વિકાસ - નેતૃત્વ, કથા, કાર્યકર્તા, ટેકનોલોજી અને સોશિયલ મીડિયા - અને હિન્દુત્વ, વિકાસ અને રાષ્ટ્રવાદનું તેનું સંકલિત મોડેલ આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણમાં અભ્યાસનો વિષય બની ગયું છે.

કોંગ્રેસ પાસે કોઈ નેતૃત્વ નથી, કોઈ વ્યૂહરચના નથી, કોઈ જન-આકર્ષણ નથી

રાજકીય વિશ્લેષક પ્રોફેસર જગમીત બાવાના મતે, ત્રણ સંકેતો સ્પષ્ટ છે. તેમનું માનવું છે કે, કોંગ્રેસ પાસે કોઈ નેતૃત્વ નથી, કોઈ વ્યૂહરચના નથી અને કોઈ જન-આકર્ષણ નથી. આટલા મોટા રાજકીય પક્ષ માટે મજબૂત ચહેરા વિના રહેવું એ એક અનોખી ઘટના છે. ભારતને સ્વતંત્રતા આપનાર પક્ષે 100 મિલિયન મતદારો ગુમાવ્યા છે. આ દુનિયાને આઘાત પહોંચાડે છે. ભારતમાં, કોંગ્રેસ પક્ષને હવે વિપક્ષમાં સંપત્તિ નહીં, પરંતુ જવાબદારી માનવામાં આવે છે. આ રાજકારણમાં એક નવા પરિવર્તનનો સંકેત આપે છે.

ન્યુ ઇન્ડિયા મોડેલ પર વિશ્વનું ધ્યાન

જગમીત બાવાએ સમજાવ્યું કે ભારત વૈશ્વિક ભૂરાજનીતિ, અર્થતંત્ર અને આંતરરાષ્ટ્રીય મંચો પર ઝડપથી ઉભરી રહ્યું છે. દેશમાં કોંગ્રેસ પક્ષનો પતન અને ભાજપનો અભૂતપૂર્વ ઉદય વિશ્વને સ્પષ્ટપણે સંકેત આપી રહ્યો છે કે ભારત એક ટકાઉ, વિચારધારા આધારિત અને નેતૃત્વ-કેન્દ્રિત રાજકીય મોડેલ તરફ આગળ વધી રહ્યું છે. આ મોડેલ આગામી વર્ષોમાં એશિયા અને આફ્રિકામાં ઘણી લોકશાહી રાજકીય પ્રણાલીઓને પ્રભાવિત કરી શકે છે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / રાજેશ / ગોવિંદ ચૌધરી / ઉદય કુમાર સિંહ

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / માધવી વ્યાસ