નવી દિલ્હી, 27 જુલાઈ (હિ.સ.). પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ, રવિવારે તેમના માસિક રેડિયો કાર્યક્રમ 'મન કી બાત'માં દેશ અને દેશવાસીઓની વિવિધ ક્ષેત્રોમાં સફળતાઓ અને સિદ્ધિઓની ચર્ચા કરી. તેમણે તેમના કાર્યક્રમમાં વિજ્ઞાન, રમતગમત, સંસ્કૃતિ અને ઇતિહાસમાં ભારતીયોની સિદ્ધિઓનો સમાવેશ કર્યો.

રેડિયો પર પ્રસારિત 'મન કી બાત'ના 124મા એપિસોડમાં પોતાના સંબોધનમાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં દેશમાં ઘણી મહત્વપૂર્ણ ઘટનાઓ બની છે, જેના પર દરેક ભારતીય ગર્વ અનુભવે છે. શુભાંશુ શુક્લાની અવકાશ યાત્રાનો ઉલ્લેખ કરતા તેમણે કહ્યું કે તેમની સુરક્ષિત વાપસીથી સમગ્ર દેશ ખુશીઓથી ભરાઈ ગયો. પ્રધાનમંત્રીએ યાદ કર્યું કે ઓગસ્ટ 2023માં ચંદ્રયાન-3ના સફળ ઉતરાણથી દેશમાં એક નવું વાતાવરણ કેવી રીતે સર્જાયું. આ ઘટનાએ બાળકોમાં અવકાશ વિજ્ઞાન વિશે નવી જિજ્ઞાસા પેદા કરવામાં મદદ કરી છે.

પ્રધાનમંત્રીએ બાળકોમાં નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ચલાવવામાં આવી રહેલી ઇન્સ્પાયર સ્ટાન્ડર્ડ ઝુંબેશનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. આ અભિયાન હેઠળ, દરેક શાળામાંથી પાંચ બાળકો પસંદ કરવામાં આવે છે, જે નવા વિચારો સાથે આવે છે. અત્યાર સુધીમાં લાખો બાળકો આ પહેલમાં જોડાયા છે, અને ચંદ્રયાન-3 ની સફળતા પછી, તેમની સંખ્યા બમણી થઈ ગઈ છે. તેમણે કહ્યું કે, ભારતમાં અવકાશ સ્ટાર્ટઅપ્સની સંખ્યા 50 થી વધીને 200 થી વધુ થઈ ગઈ છે. આ દર્શાવે છે કે દેશમાં અવકાશ ક્ષેત્રમાં કેટલી નવીનતા અને ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે.

આવતા મહિને 23 ઓગસ્ટના રોજ રાષ્ટ્રીય અવકાશ દિવસની ઉજવણી વિશે બોલતા, પ્રધાનમંત્રીએ દેશવાસીઓ પાસેથી સૂચનો માંગ્યા કે, તેઓ તેને કેવી રીતે ઉજવવા માંગે છે. તેમણે વિદ્યાર્થીઓની સિદ્ધિઓનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો, જ્યારે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓએ આંતરરાષ્ટ્રીય રસાયણશાસ્ત્ર ઓલિમ્પિયાડમાં મેડલ જીત્યા હતા. દેવેશ પંકજ, સંદીપ કુચી, દેબદત્ત પ્રિયદર્શી અને ઉજ્જવલ કેસરી જેવા વિદ્યાર્થીઓએ ભારતનું નામ રોશન કર્યું. ભારતે ગણિતના ક્ષેત્રમાં પણ પોતાની ઓળખ મજબૂત કરી છે, જ્યાં અમારા વિદ્યાર્થીઓએ ઓસ્ટ્રેલિયામાં આયોજિત આંતરરાષ્ટ્રીય ગણિત ઓલિમ્પિયાડમાં 3 ગોલ્ડ, 2 સિલ્વર અને 1 બ્રોન્ઝ મેડલ જીત્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, આવતા મહિને મુંબઈમાં ખગોળશાસ્ત્ર અને ખગોળ ભૌતિકશાસ્ત્ર ઓલિમ્પિયાડ યોજાવા જઈ રહ્યો છે, જેમાં 60 થી વધુ દેશોના વિદ્યાર્થીઓ ભાગ લેવા આવશે. આ અત્યાર સુધીનો સૌથી મોટો ઓલિમ્પિયાડ હશે. આનાથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ભારત હવે ઓલિમ્પિક્સ અને ઓલિમ્પિયાડ બંને માટે આગળ વધી રહ્યું છે. યુનેસ્કોમાં 12 મરાઠા કિલ્લાઓને વિશ્વ ધરોહર સ્થળ તરીકે માન્યતા મળ્યાના સમાચાર પર પ્રધાનમંત્રીએ ગર્વ વ્યક્ત કર્યો. તેમણે આ કિલ્લાઓના ઐતિહાસિક મહત્વ અને તેમના સાંસ્કૃતિક વારસા વિશે માહિતી આપી. સાલ્હેર કિલ્લો, શિવનેરી, ખંડેરી અને પ્રતાપગઢ જેવા કિલ્લાઓની ગાથાઓ શેર કરતાં તેમણે કહ્યું કે, દરેક કિલ્લો એક ઐતિહાસિક ઘટનાનો સાક્ષી છે. તેમણે લોકોને આ કિલ્લાઓની મુલાકાત લેવા અને તેમના ઇતિહાસને જાણવા વિનંતી કરી.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે, ઓગસ્ટ મહિનો ક્રાંતિનો મહિનો છે, જેમાં લોકમાન્ય બાલ ગંગાધર તિલકની પુણ્યતિથિ અને ગાંધીજીના નેતૃત્વમાં 'ભારત છોડો ચળવળ'ની શરૂઆત જેવી ઘણી મહત્વપૂર્ણ ઘટનાઓ બની હતી. તેમણે દેશવાસીઓને સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓના બલિદાનને યાદ કરવા અને તેમાંથી પ્રેરણા લેવા વિનંતી કરી. પ્રધાનમંત્રીએ 14 ઓગસ્ટને 'વિભાજન વિભીષિકા સ્મૃતિ દિવસ' તરીકે ઉજવવાની અપીલ કરી, જેથી દેશવાસીઓ ભાગલાના દુ:ખ સહન કરનારાઓને યાદ કરી શકે.

તેમણે ખાસ કરીને સ્વતંત્રતા સેનાની ખુદીરામ બોઝનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમણે માત્ર 18 વર્ષની ઉંમરે દેશ માટે પોતાનો જીવ આપ્યો. તેમણે કહ્યું, 11 ઓગસ્ટ 1908 ના રોજ બિહારના મુઝફ્ફરપુર શહેરમાં, માત્ર 18 વર્ષની ઉંમરે, બોઝે એવી હિંમત બતાવી કે જેણે આખા દેશને હચમચાવી નાખ્યો. પછી અખબારોએ એમ પણ લખ્યું - જ્યારે ખુદીરામ બોઝ ફાંસી તરફ ચાલ્યા, ત્યારે તેમના ચહેરા પર સ્મિત હતું. પ્રધાનમંત્રીએ હસ્તપ્રતોના રૂપમાં સચવાયેલા જ્ઞાનને ભારતની વાસ્તવિક શક્તિ ગણાવી અને કહ્યું કે, ભારતની સંસ્કૃતિનો આધાર આપણા તહેવારો અને પરંપરાઓ છે. મણિ મારન જેવા પ્રેરણાદાયી વ્યક્તિત્વોએ તમિલ હસ્તપ્રતો શીખવવા માટે વર્ગો શરૂ કર્યા, જેથી નવી પેઢી આ કિંમતી વારસા સાથે જોડાઈ શકે. 'જ્ઞાન ભારતમ મિશન' હેઠળ, આ હસ્તપ્રતો ડિજિટલ સ્વરૂપમાં સાચવવામાં આવશે, જેનાથી આ જ્ઞાન વિશ્વભરના વિદ્યાર્થીઓને ઉપલબ્ધ થશે.

તેમણે 'રાષ્ટ્રીય હાથવણાટ દિવસ' અને દેશના વિવિધ ભાગોમાં મહિલાઓ આ ક્ષેત્રમાં કેવી રીતે સફળતા મેળવી રહી છે તેનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. મહારાષ્ટ્રના પૈઠણ ગામની કવિતા ધાવલેનું ઉદાહરણ આપતા તેમણે કહ્યું કે તે હવે સરકારની મદદથી ત્રણ ગણી વધુ કમાણી કરી રહી છે. તેમણે ઓડિશાના મયુરભંજની આદિવાસી મહિલાઓની સફળતાની વાર્તા પણ શેર કરી, જેમણે સંથાલી સાડીને પુનર્જીવિત કરી છે અને હવે હજારો રૂપિયા કમાઈ રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે પરંપરાગત ગીતોનો ઉપયોગ કરતા ઓડિશામાં એક જૂથનું ઉદાહરણ આપ્યું. રાધાકૃષ્ણ સંકિર્તન મંડળીએ લોકોને જંગલોના રક્ષણ માટે જાગૃત કર્યા છે. પ્રમિલા પ્રધાનની પહેલથી સાબિત થયું છે કે, આપણી લોક પરંપરાઓમાં હજુ પણ સમાજને માર્ગદર્શન આપવાની શક્તિ છે.

તેમણે પ્રાચીન હસ્તપ્રતોના સંરક્ષણ અને ડિજિટાઇઝેશન તરફ સરકારની પહેલ વિશે માહિતી આપી. મણિ મારનનું ઉદાહરણ આપતા, પ્રધાનમંત્રીએ સમજાવ્યું કે, તેમણે તમિલ હસ્તપ્રતો કેવી રીતે શીખવવાનું શરૂ કર્યું. આ દ્વારા, નવા સંશોધકોએ પરંપરાગત તબીબી પ્રણાલીનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઝારખંડના ગુમલા જિલ્લામાં માછલી ઉછેર દ્વારા પરિવર્તન લાવનાર એક યુવાનનું ઉદાહરણ રજૂ કર્યું. ઓમ પ્રકાશ સાહએ હિંસાનો માર્ગ છોડીને માછલી ઉછેર શરૂ કર્યો અને તેમના જેવા ઘણા સાથીદારોને પ્રેરણા આપી. આજે, બસિયા બ્લોકમાં 150 થી વધુ પરિવારો માછલી ઉછેરમાં રોકાયેલા છે.

પ્રધાનમંત્રીએ 'વર્લ્ડ પોલીસ અને ફાયર ગેમ્સ'માં ભારતની સફળતા શેર કરી, જ્યાં દેશે 600 થી વધુ મેડલ જીત્યા. તેમણે 'ખેલો ઇન્ડિયા પોલિસી 2025' ની પ્રશંસા કરી, જેનો ઉદ્દેશ્ય ભારતને રમતગમતમાં મહાસત્તા બનાવવાનો છે. પ્રધાનમંત્રીએ સ્વચ્છ ભારત મિશનની સફળતાની વાર્તાઓ વર્ણવી. તેમણે કહ્યું કે 11 વર્ષમાં, આ મિશન એક જન આંદોલન બની ગયું છે. સ્વચ્છ સર્વેએ આ ભાવનાને વધુ મજબૂત બનાવી છે. તેમણે વિવિધ શહેરોમાં સ્વચ્છતા પહેલની ચર્ચા કરી, જેમ કે ઉત્તરાખંડના કીર્તિ નગરનું ઉદાહરણ, જ્યાં લોકો પર્વતોમાં કચરા વ્યવસ્થાપનનું નવું ઉદાહરણ સ્થાપિત કરી રહ્યા છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભોપાલની મહિલા ટીમ 'પોઝિટિવ સોચ'નું ઉદાહરણ આપ્યું. આ મહિલાઓ માત્ર સફાઈ જ નથી કરતી, પરંતુ સમાજમાં સકારાત્મકતા ફેલાવવાનું પણ કામ કરે છે. ગોવાના પણજી શહેરનું ઉદાહરણ આપતા તેમણે કહ્યું કે, ત્યાં કચરાને 16 શ્રેણીઓમાં વહેંચવામાં આવે છે અને તેનું સંચાલન મહિલાઓ દ્વારા કરવામાં આવે છે. શ્રાવણ માસની વરસાદ વચ્ચે, પ્રધાનમંત્રીએ દરેકને શુભ તહેવારની શુભેચ્છા પાઠવી અને કહ્યું કે આ તહેવારો આપણને પ્રકૃતિ સાથે જોડાવાનો સંદેશ આપે છે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / અનૂપ શર્મા / સુનીત નિગમ

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / ડો.હિતેશ એન.વ્યાસ