ભાવનગર, 13 ઓગસ્ટ (હિ.સ.): ભાવનગર જિલ્લાના ખેડૂતો વરસાદના અભાવે મુશ્કેલીમાં મુકાયા છે. ભાવનગર જિલ્લાના જેસર અને મહુવા તાલુકાના ખેડૂતો છેલ્લા એક મહિનાથી ભારે મુશ્કેલીનો સામનો કરી રહ્યા છે. આ વિસ્તારમાં છેલ્લા 30 દિવસથી એક ટીપું પણ વરસાદ ન વરસતાં ખેતી પર ગંભીર સંકટ ઊભું થયું છે. ખાસ કરીને મગફળીનું વાવેતર કરનાર ખેડૂતો ચિંતામાં ગરકાવ છે, કારણ કે વરસાદના અભાવે પાક સૂકાઈ જવાનો ખતરો વધી રહ્યો છે.

આ અંગે જેસર તાલુકાના ખેડૂત રવજીભાઈ બચુભાઈએ જણાવ્યું કે, “આ વર્ષે મેં 10 વીઘામાં મગફળીનું વાવેતર કર્યું છે. પરંતુ છેલ્લા ઘણા સમયથી વરસાદ નથી આવ્યો, જેના કારણે મગફળીનો પાક ધીમે ધીમે સુકાવા લાગ્યો છે. હાલ તો પરિસ્થિતિ એટલી વિકટ છે કે વરસાદ હવે જ નહીં આવે તો આખો પાક નિષ્ફળ જવાની પૂરી શક્યતા છે. પહેલાથી જ 25–30 દિવસથી પણ વધુ સમયથી વરસાદ ન વરસ્યો હોવાથી ખેતરોમાં ભેજ ઘટી ગયો છે અને છોડ પીળાશ પકડી રહ્યા છે.” તેમણે ઉમેર્યું કે, “ખેડૂત માટે આ વર્ષ ભારે પડવાનું લાગી રહ્યું છે. પાકમાં જીવંતતા રાખવા માટે ભેજ જરૂરી છે, પરંતુ પાણીના અભાવે પાક બચાવવો મુશ્કેલ બની રહ્યો છે.”

મહુવા તાલુકાના શાંતિનગર ગામના ખેડૂત ગોબરભાઈએ પોતાની વ્યથા વ્યક્ત કરતાં જણાવ્યું કે, “આ વર્ષે મેં 25 વીઘામાં મગફળીનું વાવેતર કર્યું છે, પરંતુ સતત વરસાદ ન આવતાં પાક હવે સૂકાવા લાગી રહ્યો છે. હાલ પરિસ્થિતિ એવી છે કે, જો તળાવ અથવા કેનાલમાંથી પાણી છોડવામાં આવે તો કદાચ પાક બચાવી શકાય. પરંતુ વરસાદ ન વરસે અને સિંચાઈની કોઈ વ્યવસ્થા ન થાય તો સંપૂર્ણ પાક બગડી જવાની સંભાવના વધી રહી છે.”

સ્થાનિક કૃષિ નિષ્ણાતોના જણાવ્યા મુજબ, મગફળીનો પાક વાવણી પછીના પ્રથમ 40–45 દિવસ દરમ્યાન પૂરતા પાણી પર આધારિત રહે છે. જો આ દરમ્યાન વરસાદ અથવા સિંચાઈ ન મળે તો છોડનો વિકાસ અટકી જાય છે અને ઉપજમાં 60–80 ટકા સુધીનું નુકસાન થઈ શકે છે. હાલ જેસર–મહુવા વિસ્તારમાં વરસાદી માળખું ખલેલ પામ્યું હોવાથી ખેડૂતો માટે સંકટ ઊભું થયું છે.

ખેડૂતોનું કહેવું છે કે, આ વિસ્તારમાં વરસાદી માળખું છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી અનિયમિત બન્યું છે. ક્યારેક એકસાથે ભારે વરસાદ પડે છે અને ક્યારેક લાંબા સમય સુધી સૂકો રહે છે. આ વર્ષે શરૂઆતના વરસાદે ખેડૂતોને આશા અપાવી હતી, પરંતુ બાદમાં અચાનક વરસાદ બંધ થઈ જતાં પરિસ્થિતિ ખરાબ થઈ ગઈ છે.

ખેડૂતોએ માંગ કરી છે કે સરકાર અને સિંચાઈ વિભાગ તાત્કાલિક પગલાં લે અને તળાવો–કેનાલોમાંથી પાણી છોડે, જેથી પાકને બચાવી શકાય. મગફળી ઉપરાંત કપાસ, તલ અને અન્ય પાકો પર પણ પાણીના અભાવે અસર થવાની શક્યતા છે.

આર્થિક દ્રષ્ટિએ જોવામાં આવે તો, મગફળી ભાવનગર જિલ્લાના ખેડૂતો માટે મુખ્ય આવકનું સાધન છે. એક વીઘા મગફળીમાં ખેડૂતનો સરેરાશ 8–10 હજાર રૂપિયાનો ખર્ચ થાય છે. જો પાક નિષ્ફળ જાય તો ખેડૂતોને લાખો રૂપિયાની સીધી ખોટ થશે, સાથે જ આગામી વાવણી માટે મૂડી એકત્ર કરવાની મુશ્કેલી પણ વધશે. આ પરિસ્થિતિમાં ખેડૂતોની નજર હવે આકાશ તરફ છે. તેઓ ઈશ્વરને વરસાદ માટે પ્રાર્થના કરી રહ્યા છે, જેથી પાકને બચાવી શકાય. પરંતુ હવામાન વિભાગે હાલ તો વરસાદની કોઈ ખાસ સંભાવના વ્યક્ત કરી નથી, જેના કારણે ખેડૂતોની ચિંતા વધી રહી છે.

સ્થાનિક ખેડૂત મંડળો અને સહકારી સંસ્થાઓએ પણ સરકારને આવાહન કર્યું છે કે તાત્કાલિક રાહત પેકેજ જાહેર કરવું જોઈએ, જેથી પાક નિષ્ફળ થવાની પરિસ્થિતિમાં ખેડૂતોને આર્થિક સહારો મળી રહે. સાથે સાથે, વરસાદી માળખામાં આવી રહેલા ફેરફારોને ધ્યાનમાં રાખીને લાંબા ગાળાની સિંચાઈ યોજનાઓ અમલમાં મૂકવાની જરૂરિયાત છે.

હાલમાં ભાવનગર જિલ્લાના જેસર–મહુવા વિસ્તારનો ખેડૂત સમુદાય ભારે મુશ્કેલીમાં છે. દરેક ખેડૂતની એક જ આશા છે કે વહેલી તકે વરસાદ વરસે અને ખેતરોમાં ફરીથી હરિયાળી છવાઈ જાય. નહીં તો આ વર્ષે મગફળીનો પાક તો બગડશે જ, સાથે ગામડાની આર્થિક સ્થિતિ પર પણ મોટો પ્રહાર થશે.

---------------

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / Gondaliya Abhishek Nandrambhai