અમરેલી14 ઓગસ્ટ (હિ.સ.): અમરેલી જિલ્લાના સ્થાનિક ગુના શાખા (એલ.સી.બી.) દ્રારા ગુપ્ત માહિતી અને ટેકનિકલ સૂત્રો આધારિત અભિયાનમાં બે શંકાસ્પદ વ્યક્તિઓને વ્હેલ માછલીની ઉલ્ટી તરીકે ઓળખાતા એમ્બરગ્રીસના મુદ્દામાલ સાથે ઝડપવામાં આવ્યા છે. પકડાયેલા મુદ્દામાલની બજાર કિંમત આશરે રૂ. ૨,૯૧,૦૦,૦૦૦/- (બે કરોડ એકાણુ લાખ રૂપિયા) જેટલી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.

કેવી રીતે મળી માહિતી

એલ.સી.બી.ની ટીમને ગુપ્ત બાતમી મળી કે તળાજા તાલુકાના બે વ્યક્તિઓ વ્હેલ માછલીની ઉલ્ટી વેચવા માટે ગ્રાહક શોધી રહ્યા છે. તરત જ ટીમે યોજના બનાવી, ટેકનિકલ સર્વેલન્સ શરૂ કર્યું અને બંને શખ્સોની હલચલ પર નજર રાખી. વિશ્વસનીય પુરાવા મળતાં જ એલ.સી.બી.ની ટીમે સ્થળ પર દરોડો પાડી બંનેને મુદ્દામાલ સાથે ઝડપી લીધા.

પકડાયેલા આરોપીઓ

1. કીશનભાઇ ભુપતભાઇ બારૈયા

ઉંમર: 32 વર્ષ

રહે: જુના રાજપરા, વાડી વિસ્તાર, તા. તળાજા, જી. ભાવનગર

2. દિનેશભાઇ સડાભાઇ ડોળાસીયા

ઉંમર: 36 વર્ષ

રહે: જુના રાજપરા, વાડી વિસ્તાર, તા. તળાજા, જી. ભાવનગર

મુદ્દામાલની વિગત: વ્હેલ માછલીની ઉલ્ટી (એમ્બરગ્રીસ) ના ત્રણ ટુકડા, કુલ વજન 2.910 કિલોગ્રામ – બજાર કિંમત રૂ. 2,91,00,000/-

મોબાઇલ ફોન – 2 નંગ, કિંમત રૂ. 17,000/-

મોટરસાયકલ – 1 નંગ, કિંમત રૂ. 30,000/-

કુલ મુદ્દામાલની કિંમત: રૂ. 2,91,47,000/-

આરોપીઓની કબૂલાત: પ્રાથમિક પૂછપરછ દરમિયાન આરોપીઓએ જણાવ્યું કે તેઓ તળાજા તાલુકાના રાજપરા – ગોપનાથના દરિયા કિનારે માછીમારી કરવા ગયા હતા. ત્યારે દરિયા કિનારે તેમને આ અજીબ અને કઠોર પદાર્થ મળ્યો. સ્થાનિક સ્તરે પૂછપરછ કરતાં તેઓને ખબર પડી કે આ પદાર્થ વ્હેલ માછલીની ઉલ્ટી છે અને તેની આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં મોટી કિંમત મળે છે. આ લોભમાં આવી તેઓએ તેને વેચવાના પ્રયત્નો શરૂ કર્યા અને ગ્રાહક શોધવા લાગ્યા.

તપાસ અને કાયદાકીય કાર્યવાહી: પકડાયેલ એમ્બરગ્રીસના નમૂનાઓ રેન્જ ફોરેસ્ટ ઓફિસર તેમજ એફ.એસ.એલ. અધિકારીઓ દ્વારા તપાસ માટે મોકલવામાં આવ્યા. પ્રાથમિક પરીક્ષણમાં પદાર્થ એમ્બરગ્રીસ હોવાનું નિશ્ચિત થતા તેને કબ્જે કરવામાં આવ્યો. બંને આરોપીઓ વિરુદ્ધ વન્યપ્રાણી સંરક્ષણ અધિનિયમ હેઠળ કાયદેસરની કાર્યવાહી હાથ ધરવામાં આવી છે.

એમ્બરગ્રીસ શું છે?

એમ્બરગ્રીસ એ વ્હેલ માછલી (ખાસ કરીને સ્પર્મ વ્હેલ) ના પાચનતંત્રમાં બનતું એક દુર્લભ પદાર્થ છે. દરિયામાં તે લાંબા સમય સુધી તર્યા પછી કઠોર થતું જાય છે. પરફ્યુમ ઉદ્યોગમાં તેનો ઉપયોગ સુગંધને લાંબા સમય સુધી ટકાવવા માટે થાય છે, જેના કારણે તેની આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ભારે માંગ છે. કાયદાકીય રીતે ઘણા દેશોમાં, ખાસ કરીને ભારત સહિત, એમ્બરગ્રીસની ખરીદી–વેચાણ, માલિકી અથવા વેપાર પર પ્રતિબંધ છે, કારણ કે તે સંરક્ષિત વન્યપ્રાણીમાંથી મળે છે.

કાયદાકીય સજા: વન્યપ્રાણી સંરક્ષણ અધિનિયમ, 1972 મુજબ, એમ્બરગ્રીસનો વ્યવહાર ગુનો છે. દોષિત સાબિત થનારને સાત વર્ષ સુધીની સજા અને જરૂમાનો થઈ શકે છે. ઉપરાંત, મુદ્દામાલ કબ્જે કરી સરકારના હિતમાં જપ્ત કરવામાં આવે છે.

એલ.સી.બી.ની ચેતવણી: અમરેલી એલ.સી.બી.એ જનતાને ચેતવણી આપી છે કે વ્હેલ માછલીની ઉલ્ટી જેવા પદાર્થોનું રાખવું કે વેચવું કાયદેસર ગુનો છે. દરિયા કિનારે આવા પદાર્થો મળ્યા હોય તો તેને તરત જ વન વિભાગ કે પોલીસને સોંપવા જોઈએ. લોભમાં આવી કાયદા વિરુદ્ધ પગલું ભરવાથી ગંભીર પરિણામ ભોગવવા પડી શકે છે.

ઘટનાનો મહત્ત્વ: આ કાર્યવાહી માત્ર મૂલ્યવાન મુદ્દામાલ જપ્ત કરવાની નથી, પણ વન્યપ્રાણી સંરક્ષણ તરફ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે એમ્બરગ્રીસના ગેરકાયદેસર વેપારને રોકવા માટે સ્થાનિક સ્તરે આવી કાર્યવાહી આવશ્યક છે. દરિયાકાંઠા વિસ્તારમાં રહેતા લોકોમાં પણ હવે જાગૃતિ વધારવી પડશે કે આવા પદાર્થોનો સંગ્રહ અને વેપાર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધિત છે.

આ કેસમાં એલ.સી.બી.ની ઝડપી કામગીરી, ટેકનિકલ સર્વેલન્સનો સચોટ ઉપયોગ અને વન વિભાગના સહકારથી મોટી કિંમતના મુદ્દામાલ સાથે આરોપીઓની ધરપકડ શક્ય બની છે. આ ઘટનાએ ફરી એકવાર સાબિત કર્યું છે કે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારમાંથી મળતા દુર્લભ પદાર્થો કાયદાકીય રીતે જોખમી બની શકે છે અને તેનું વેચાણ જીવન બદલી નાખે એટલું ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે – પરંતુ માત્ર કાયદેસર મુશ્કેલીઓમાં.

---------------

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / Gondaliya Abhishek Nandrambhai