અમરેલી , 16 ઓગસ્ટ (હિ.સ.) અમરેલી જિલ્લાનો સાવરકુંડલા તાલુકો ખેતી આધારિત તાલુકા તરીકે ઓળખાય છે. અહીંના મોટાભાગના લોકો ખેતી તથા પશુપાલન પર જ જીવનયાપન કરે છે. છતાં આજે પણ આ તાલુકાના ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં સૌની યોજનાના પાણીનો લાભ ખેડૂતોને મળ્યો નથી. પરિણામે તાલુકાના ખેડૂતો પાણીની તંગીનો સામનો કરી રહ્યા છે અને ખેતી માટેની પિયત વ્યવસ્થા પૂરતી ન હોવાથી તેઓ આર્થિક મુશ્કેલીમાં મુકાયા છે.

સાવરકુંડલા તાલુકાના ગ્રામ્ય વિસ્તારને જોવામાં આવે તો એ બે ભાગોમાં વહેંચાયેલો છે – એક ભાગમાં જમીન ચોખ્ખી છે જ્યાં વરસાદ આધારિત ખેતી કરી શકાય છે, જ્યારે બીજો ભાગ સંપૂર્ણ ખારો વિસ્તાર છે. આ ખારા વિસ્તારમાં જમીન તળનું પાણી મીઠું હોવાથી અહીંના ખેડૂતો ઉનાળો અને શિયાળાના પાક લઈ શકતા નથી. તેઓ માત્ર ચોમાસાની મોસમી ખેતી કરીને જ જીવી રહ્યા છે. પાણીનો સ્થાયી સ્ત્રોત ન હોવાને કારણે અહીંના ખેડૂતોનું જીવન કપરું બની રહ્યું છે.

સ્થાનિક ખેડૂતો લાંબા સમયથી સૌની યોજનાનો લાભ મળવો જોઈએ તેવી માગણી કરતા રહ્યા છે. પરંતુ અત્યાર સુધીમાં સાવરકુંડલા તાલુકાના એકપણ ગામમાં સૌની યોજનાના પાણી પહોંચ્યા નથી. આ હકીકત ખેડૂતોના મનમાં તીવ્ર હતાશા ફેલાવે છે.

પિયાવા ગામના રહેવાસી ખેડૂત ચિરાગભાઈ હિરપરા જણાવે છે કે, “અમારા તાલુકાનો મોટો ડેમ સૌની યોજનાના ખાતમુહૂર્ત માટે વપરાયો હતો. તે સમયે આશા હતી કે જલ્દી જ સમગ્ર તાલુકામાં સૌની યોજનાનું પાણી પહોંચશે. પરંતુ દુર્ભાગ્ય એવું છે કે આજ સુધી એક પણ ગામમાં આ યોજનાનું પાણી મળ્યું નથી. અમારે તાલુકાની આસપાસના રાજુલા, ગારીયાધાર, ધારી સહિત સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છના અનેક વિસ્તારોમાં સૌની યોજનાનું પાણી પહોંચ્યું છે. પરંતુ સાવરકુંડલા તાલુકાના ખેડૂત હજુ પણ તરસ્યા છે.”

ખેડૂતો જણાવે છે કે જો સૌની યોજનાનું પાણી સાવરકુંડલા તાલુકામાં ઉપલબ્ધ થાય તો ખેતીમાં ક્રાંતિ આવી શકે. હાલમાં 50% વિસ્તાર ખારો હોવાને કારણે ખેડૂતો મજબૂરીમાં માત્ર વરસાદી પાક જ લે છે. પાણી ન હોવાને કારણે રવિ અને ઉનાળાના પાક અશક્ય બને છે. પરિણામે ખેડૂતોનું આવકસ્રોત સીમિત રહી ગયું છે અને આર્થિક પરિસ્થિતિ નબળી થઈ છે.

ખાલી થતું ગામડું

પાણીના અભાવને કારણે સાવરકુંડલા તાલુકાની અનેક ગામડીઓમાં લોકો ગામ છોડીને રોજગારી માટે શહેરો તરફ ધસી રહ્યા છે. યુવાનો ખેતીમાં ભવિષ્ય નથી એવી ધારણા સાથે શહેરોમાં નોકરી શોધવા માટે જઇ રહ્યા છે. જેના કારણે અનેક ગામોમાં વસ્તી ઘટી રહી છે. જો સમયસર પિયતનું પાણી ઉપલબ્ધ ન થાય તો આવનારા સમયમાં ગામડાં સંપૂર્ણપણે ખાલી થઈ જશે તેવી શંકા ખેડૂતોમાં વ્યક્ત થઈ રહી છે.

ખેતી ટકાવવાની જરૂરિયાત

સાવરકુંડલા તાલુકામાં ખેતરોને પાણી આપવું એ સમયની સૌથી મોટી જરૂરિયાત છે. ખેડૂતોનું સ્પષ્ટ માનવું છે કે “જો સૌની યોજનાનું પાણી અહીં પહોંચે તો અમારી ખેતી બચી શકે, ગ્રામ્ય વિકાસ શક્ય બની શકે અને યુવાનોને રોજગારી માટે ગામ છોડવું ન પડે.”

ખેડૂતો વારંવાર સરકાર સમક્ષ માંગણી કરી રહ્યા છે કે સાવરકુંડલા તાલુકામાં તાત્કાલિક સૌની યોજનાનું પાણી આપવામાં આવે. આ યોજના અમલમાં મુકાઈ જાય તો ખારા વિસ્તારોમાં પણ ખેતી શક્ય બની જશે, જમીનની ઉપજ ક્ષમતા વધશે અને ખેડૂતોના જીવનમાં સમૃદ્ધિ આવશે.

સરકાર માટે પડકાર

એક તરફ સરકાર સૌની યોજનાને સફળ ગણાવી રહી છે, પરંતુ બીજી તરફ અમુક તાલુકાઓ હજુ પણ વંચિત રહ્યા છે. સાવરકુંડલા તાલુકાની હાલત એનો જીવંત દાખલો છે. સરકાર માટે આવશ્યક બની ગયું છે કે અહીંના ખેડૂતોના પ્રશ્નો ઉકેલી તેમને જીવનનિર્વાહ માટે આધાર પૂરો પાડે.

ઉપસંહાર

સાવરકુંડલા તાલુકાના ખેડૂતો આજે પણ પિયતના અભાવમાં જીવી રહ્યા છે. જમીન ખારી હોવાને કારણે તેઓ મોસમી ખેતી પર નિર્ભર છે. જો સૌની યોજનાનું પાણી અહીં સમયસર પહોંચે તો ખેડૂત સુખાકારી પ્રાપ્ત કરી શકે અને ગામડાંને ખાલી થવાથી બચાવી શકાય. તેથી સરકાર તથા સંબંધિત તંત્રએ તાત્કાલિક પગલા લઇ સાવરકુંડલા તાલુકાને સૌની યોજનાના લાભથી જોડવું એ સમયની માંગ છે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / Gondaliya Abhishek Nandrambhai