નવસારી, 27 ઓક્ટોબર (હિ.સ.): નવસારી જિલ્લાના બીલીમોરા ખાતે આવેલ સોમનાથ મહાદેવ મંદિર ટ્રસ્ટ છેલ્લા ત્રણ દાયકાથી આદિવાસી સંસ્કૃતિની ધરોહર “ઘેરૈયા નૃત્ય”ને જીવંત રાખવાનો અનોખો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. આધુનિકતાની લહેર વચ્ચે ધીમે ધીમે વિસરાતી આ પરંપરાને ફરી જીવંત બનાવવા માટે આ વર્ષે પણ લાભ પાંચમના દિવસે ઘેરૈયા સ્પર્ધાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું — અને એ પણ કમોસમી વરસાદ વચ્ચે સોમનાથ ઓડિટોરિયમમાં.

ઘેરૈયા નૃત્ય આદિવાસી લોકજીવનનું પ્રતિબિંબ છે. પુરુષો અર્ધનારેશ્વર રૂપ ધારણ કરી, સાડીનો કાછડો, ચોળી, પાઘડી અને મોરપંખની ઝૂડી સાથે ઢોલના તાલે પરંપરાગત રીતે ઘેર રમે છે. માન્યતા મુજબ આ નૃત્ય પરંપરા ભગવાન પરશુરામના સમયથી ચાલતી આવી છે.

ટ્રસ્ટના પ્રયાસોથી છેલ્લા 30 વર્ષથી આ સ્પર્ધા અવિરત રીતે યોજાઈ રહી છે. શરૂઆતમાં ગણતરીની ટૂકડીઓ ભાગ લેતી હતી, પરંતુ સમય જતાં ભાગ લેનાર ઘેરૈયાઓની સંખ્યા 20 સુધી પહોંચી. છેલ્લા થોડા વર્ષોમાં ફરી સંખ્યામાં ઘટાડો જોવાયો છે, છતાં પણ આ વર્ષે 10થી 15 વર્ષના કિશોરો પણ ઘેરૈયા બનીને ઘેર રમવા આવ્યા — જેનાથી પરંપરાના ભવિષ્ય માટે આશાની કિરણ ફાટી નીકળી.

આ વર્ષે 7 ટૂકડીઓએ નોંધણી કરાવી હતી, જેમાંથી વરસાદને કારણે 5 ટૂકડીઓએ ભાગ લીધો. ટ્રસ્ટીઓએ જણાવ્યું કે આ નૃત્ય માત્ર લોકકલા નથી, પરંતુ આદિવાસી જીવનશૈલીનો ભાગ છે — જન્મથી મૃત્યુ સુધીના પ્રસંગો વચ્ચે ગવાતા ગીતો અને તાલો એ જીવનનો તાલ બતાવે છે. પરિસ્થિતિની મુશ્કેલીઓ વચ્ચે પણ બીલીમોરા સોમનાથ મંદિર ટ્રસ્ટનો આ સતત પ્રયાસ એ સંદેશ આપે છે કે સંસ્કૃતિ માત્ર ભૂતકાળની વસ્તુ નથી — તે જીવંત છે, જો કોઈ એને હૃદયપૂર્વક સાચવે.

---------------

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / યજુવેન્દ્ર દુબે