નવી દિલ્હી, 31 જુલાઈ (હિ.સ.). ઈરાન સાથે પેટ્રોલિયમ અને પેટ્રોકેમિકલ ઉત્પાદનોનો વેપાર કરવા બદલ અમેરિકાએ 6 ભારતીય કંપનીઓ પર પ્રતિબંધો લાદ્યા છે. અમેરિકાના તાજેતરના પ્રતિબંધોનો સામનો કરી રહેલી આ 6 ભારતીય કંપનીઓમાં વિશ્વભરની 20 કંપનીઓનો સમાવેશ થાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, ઈરાન પર દબાણ વધારવાના પ્રયાસોના ભાગ રૂપે અમેરિકાએ આ પગલું ભર્યું છે.

પ્રતિબંધોની જાહેરાત કરતા અમેરિકી વિદેશ વિભાગે જણાવ્યું હતું કે, 6 ભારતીય કંપનીઓ સહિત વિશ્વભરની 20 કંપનીઓએ ઇરાની પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો ઇરાની પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો ખરીદ્યા હતા જેથી અમેરિકી પ્રતિબંધોનું ઉલ્લંઘન કરી શકાય. પ્રતિબંધિત ભારતીય કંપનીઓમાં ગ્લોબલ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ કેમિકલ્સ લિમિટેડ, રમણિક લાલ એસ ગોસાલિયા એન્ડ કંપની, પર્સિસ્ટન્ટ પેટ્રોકેમ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, આલ્કેમિકલ સોલ્યુશન્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, જ્યુપિટર ડાયકેમ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ અને કંચન પોલિમર્સનો સમાવેશ થાય છે.

એ નોંધનીય છે કે, અમેરિકાએ પહેલાથી જ ઈરાન પર વેપાર પ્રતિબંધો લાદ્યા છે, જેમાં પેટ્રોલિયમ ક્ષેત્રનો વેપાર પણ સામેલ છે.

અમેરિકાનો આરોપ છે કે, પ્રતિબંધિત ભારતીય કંપનીઓ જાણતી હતી કે તેઓ ઈરાન પાસેથી પેટ્રોલિયમ અને પેટ્રોકેમિકલ ઉત્પાદનો ખરીદીને અમેરિકા દ્વારા ઈરાન પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધોનું ઉલ્લંઘન કરી રહી છે. આ કંપનીઓ પર પ્રતિબંધ લાદ્યા પછી, આ કંપનીઓની સંપત્તિ અમેરિકા અથવા અમેરિકા-નિયંત્રિત વિસ્તારોમાં સ્થિર કરવામાં આવશે. આ સાથે, જો આ કંપનીઓની કોઈપણ ભાગીદારી કંપની અમેરિકા અથવા અમેરિકા-નિયંત્રિત વિસ્તારોમાં કાર્યરત હશે, તો તે કંપનીઓ પણ પ્રતિબંધના દાયરામાં આવશે. જો કે, આ પ્રતિબંધ ત્યારે જ લાગુ થશે જ્યારે ભાગીદારી પેઢીમાં પ્રતિબંધિત ભારતીય કંપનીનો હિસ્સો 50 ટકા કે તેથી વધુ હશે.

આરોપ મુજબ, ગ્લોબલ ઇન્ડસ્ટ્રિયલ કેમિકલ્સ લિમિટેડે જુલાઈ 2024 થી જાન્યુઆરી 2025 દરમિયાન ઈરાન પાસેથી 510 લાખ ડોલરથી વધુ કિંમતના મિથેનોલ અને અન્ય પેટ્રોકેમિકલ ઉત્પાદનો ખરીદ્યા હતા. તેવી જ રીતે, આલ્કેમિકલ સોલ્યુશન્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ પર 2024 માં જાન્યુઆરીથી ડિસેમ્બર દરમિયાન ઈરાન પાસેથી 840 લાખથી વધુ કિંમતના પેટ્રોલ કેમિકલ ઉત્પાદનો ખરીદવાનો આરોપ છે.

આ ઉપરાંત, રમણીક લાલ એસ ગોસાલિયા એન્ડ કંપની પર ઈરાન પાસેથી 220 લાખથી વધુ કિંમતના મિથેનોલ અને અન્ય પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો ખરીદવાનો આરોપ છે. તે જ સમયે, પર્સિસ્ટન્ટ પેટ્રોકેમ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ પર ઓક્ટોબર અને ડિસેમ્બર 2024 વચ્ચે 140 લાખ ડોલરથી વધુ કિંમતના મિથેનોલ ખરીદવાનો આરોપ છે. તેવી જ રીતે, જ્યુપિટર ડાઇકિન પ્રાઇવેટ લિમિટેડ પર ઈરાન પાસેથી 490 લાખ ડોલર થી વધુ કિંમતના મિથેનોલ આયાત કરવાનો આરોપ છે, જ્યારે કંચન પોલિમર પર ઈરાન પાસેથી 13 લાખ ડોલરથી વધુ કિંમતના પોલિથીન ખરીદવાનો આરોપ છે.

અમેરિકાનો આરોપ છે કે, ઈરાન વિશ્વમાં અસ્થિરતા પેદા કરતી પ્રવૃત્તિઓ માટે પૈસા એકઠા કરવામાં રોકાયેલ છે. યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ એમ પણ કહે છે કે, ઈરાન વિશ્વમાં અસ્થિરતા વધારવા માટે મધ્ય પૂર્વમાં સીધા અને આડકતરી રીતે સંઘર્ષને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે. તેથી જ અમેરિકા ઈરાન સાથે વ્યાપારિક સંબંધો ધરાવતી કંપનીઓ સામે કડક કાર્યવાહી કરી રહ્યું છે, જેથી ઈરાન વિશ્વભરમાં આતંકવાદ અને અસ્થિરતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ભંડોળ એકત્ર ન કરી શકે.

જોકે અમેરિકા દ્વારા એ પણ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે, ભારતની 6 કંપનીઓ સહિત વિશ્વભરની 20 કંપનીઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો હેતુ તેમને સજા કરવાનો નથી, પરંતુ તેમના વ્યવસાયિક વર્તનમાં સકારાત્મક પરિવર્તન લાવવા માટે પ્રેરિત કરવાનો છે.

આ સાથે, અમેરિકાએ ઈરાનના સર્વોચ્ચ ધાર્મિક નેતા આયાતુલ્લાહ અલી ખામેનીના રાજકીય સલાહકાર અલી શામખાનીના પુત્ર મોહમ્મદ હુસૈન શમખાની સાથે સંકળાયેલા 50 લોકો અને કંપનીઓ પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આ ઉપરાંત, સંયુક્ત આરબ અમીરાતમાં રહેતા ભારતીય મૂળના પંકજ નાગજીભાઈ પટેલ પર પણ પ્રતિબંધની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. એવો આરોપ છે કે, પંકજ નાગજીભાઈ પટેલ મોહમ્મદ હુસૈન શમખાનીની ટીઓડોર શિપિંગ કંપની સાથે સંકળાયેલા રહ્યા છે.

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / યોગિતા પાઠક / સંજીવ પાશ

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / માધવી વ્યાસ