અંબાજી

02 ઓગસ્ટ (હિ. સ) મોટાભાગની

ગાડીમાં વિવિધ કારણોથી લાકડાના ડંડા રાખવામાં આવતા હોય છે. ત્યારે સવાલ એ થાય છે

કે તમે ગુજરાતમાં છો અને ગાડીમાં લાકડાનો ડંડો રાખ્યો છે તો શું પોલીસ કાયદેસર

કાર્યવાહી કરી શકે ?

ભારતમાં, લાકડી વાહનમાં રાખવા અંગે કાયદા અને કોર્ટના મંતવ્યો સમય જતાં

બદલાયા છે. જ્યારે પહેલા આ વસ્તુઓને કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં ઘાતક

શસ્ત્રો માનવામાં આવતી હતી, હવે કેટલીક હાઇકોર્ટોએ આ અંગે સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા આપી છે.

ભારતમાં, લાકડી વાહનમાં રાખવા અંગે કાયદા અને કોર્ટના મંતવ્યો સમય જતાં

બદલાયા છે. જ્યારે પહેલા આ વસ્તુઓને કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં ઘાતક

શસ્ત્રો માનવામાં આવતી હતી, હવે કેટલીક હાઇકોર્ટોએ આ અંગે સ્પષ્ટ માર્ગદર્શિકા આપી છે.

ગુજરાત હાઇકોર્ટે તાજેતરમાં એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયમાં સ્પષ્ટતા કરી

છે કે લાકડી કે અન્ય વસ્તુઓને આર્મ્સ એક્ટ હેઠળ આપમેળે હથિયાર ગણવામાં

આવશે નહીં. કોર્ટે કહ્યું કે કોઈ વ્યક્તિને ફક્ત આ વસ્તુઓ કારમાં રાખવાથી ગુનેગાર

ગણી શકાય નહીં, સિવાય કે

તેના ઉપયોગમાં અથવા હેતુમાં હિંસાનો ઇરાદો હોય. આનો અર્થ એ થયો કે હવે ગુજરાતમાં, કાર અથવા વાનમાં લાકડી રાખવા બદલ

આર્મ્સ એક્ટ હેઠળ સીધી કાનૂની કાર્યવાહી થશે નહીં. મહત્વનું છે કે કેટલાક એવા

સંજોગો ઊભા થાય ત્યારે પોલીસ કાર્યવાહી કરી શકે છે.

ગુજરાત હાઇકોર્ટે તાજેતરમાં એક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયમાં સ્પષ્ટતા કરી

છે કે લાકડી કે અન્ય વસ્તુઓને આર્મ્સ એક્ટ હેઠળ આપમેળે હથિયાર ગણવામાં

આવશે નહીં. કોર્ટે કહ્યું કે કોઈ વ્યક્તિને ફક્ત આ વસ્તુઓ કારમાં રાખવાથી ગુનેગાર

ગણી શકાય નહીં, સિવાય કે

તેના ઉપયોગમાં અથવા હેતુમાં હિંસાનો ઇરાદો હોય. આનો અર્થ એ થયો કે હવે ગુજરાતમાં, કાર અથવા વાનમાં લાકડી રાખવા બદલ

આર્મ્સ એક્ટ હેઠળ સીધી કાનૂની કાર્યવાહી થશે નહીં. મહત્વનું છે કે કેટલાક એવા

સંજોગો ઊભા થાય ત્યારે પોલીસ કાર્યવાહી કરી શકે છે.

પહેલા ઘણા રાજ્યોમાં, પોલીસ દ્વારા આવી વસ્તુઓને શંકાસ્પદ માનવામાં આવતી હતી. જો કોઈ

વાહનમાં લાઠીમળી આવે, તો પોલીસ ઘણીવાર આવા પ્રશ્નો પૂછશે -

આ કેમ છે?, શું તમે આને રક્ષણ માટે લઈ જાઓ છો? જો કોઈ વ્યક્તિ કહે કે તે

સ્વ-બચાવ માટે છે, અથવા તો કોઈ અન્ય શંકાસ્પદ ઇરાદો જણાય તો પોલીસ તેને ગુનાહિત ઈરાદા

સાથે જોડીને કાનૂની કાર્યવાહી શરૂ કરી શકે છે.

કેટલીક ઉચ્ચ અદાલતો અને કાનૂની નિષ્ણાતોએ એવું માન્યું છે કે

લાકડાની લાઠી સ્વાભાવિક રીતે એક હથિયાર નથી. જે હેતુ માટે તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે

છે તે કાનૂની દૃષ્ટિકોણથી મહત્વપૂર્ણ છે. જો તે રમતગમત, સાંસ્કૃતિક અથવા કાર્યકારી ઉપયોગ માટે

હોય, તો તે

કાયદેસર છે. પરંતુ જો તેના ઉપયોગનો હેતુ હિંસાનો હોય, તો તેને ગુનો ગણવામાં આવે છે.

જો તમે લાઠી લઈને મુસાફરી કરી રહ્યા છો, તો તે સમજાવવું ઉપયોગી છે કે તે

રમતગમત અથવા અન્ય નિર્દોષ હેતુ માટે છે. જો પોલીસ પૂછે કે તે શા માટે છે, તો જવાબ આપો: તે રમતગમત માટે

છે, તે મિત્ર

માટે છે, તે ભૂલથી

રહી ગયું હતું, વગેરે.

ક્યારેય મેં તેને સેલ્ફ ડિફેન્સ માટે રાખ્યું છે એમ ન

કહો, કારણ કે

આનાથી પોલીસને શંકા થઈ શકે છે કે તમે તેને સંભવિત હથિયાર તરીકે રાખી રહ્યા છો.

ગુજરાતમાં, હાઇકોર્ટના

નિર્ણયને કારણે, પોલીસને

આવી વસ્તુઓ માટે સીધા ફોજદારી કેસ નોંધવાનો અધિકાર નથી, સિવાય કે તેમાં હિંસક ઇરાદો હોય.

પરંતુ અન્ય રાજ્યોમાં, જૂની પોલીસ પ્રથા ચાલુ રહે છે, જ્યાં તે પ્રશ્ન અને શંકાનો વિષય બની

શકે છે.

---------------

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / મહેન્દ્રભાઈ લધુરામ અગ્રવાલ