અમરેલી 6 સપ્ટેમ્બર (હિ.સ.)અમરેલી જિલ્લો બાગાયતી પાક માટે ઓળખાય છે, ખાસ કરીને કેળા, પપૈયા અને શાકભાજીના ઉત્પાદનમાં ખેડૂતોએ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં વિશેષ ધ્યાન આપ્યું છે. પરંતુ હાલની પરિસ્થિતિએ ખેડૂતોને મોટી મુશ્કેલીમાં મૂકી દીધા છે. કેળાનું વાવેતર કરનાર ખેડૂતોને ઉત્પાદન તો સારું મળ્યું છે, પરંતુ બજારમાં ભાવ ગગડી પડતા તેઓ ચિંતામાં મુકાયા છે.

સાવરકુંડલા તાલુકાના વીજપડી ગામના ખેડૂત રાણાભાઈ હડિયા જણાવે છે કે તેમના પાસે આઠ વિઘા જેટલું બાગાયતી પાકનું ક્ષેત્ર છે, જેમાં તેમણે કેળાનું વાવેતર કર્યું છે. સામાન્ય રીતે દર વર્ષે કેળાના ભાવ 20 કિલો દીઠ ₹180 થી ₹200 સુધી રહેતા હોય છે. આ ભાવ ખેડૂતોને ખર્ચ કાઢીને નફો આપતા હતા. પરંતુ હાલના સમયમાં કેળાના ભાવ માત્ર ₹80 પ્રતિ 20 કિલો સુધી ગગડી જતા ખેડૂતને ભારે નુકસાન ભોગવવું પડી રહ્યું છે.

રાણાભાઈ હડિયા કહે છે કે ખેડૂતો મહેનતપૂર્વક વાવેતર કરે છે, ખાતર, દવા, મજૂરી, સિંચાઈ સહિતના ખર્ચાઓ વધ્યા છે. એક એક વિઘા પર ખેતીનો ખર્ચ લાખોની આસપાસ પહોંચી જાય છે. છતાં, જો બજારમાં પાકનું યોગ્ય મૂલ્ય ન મળે તો ખેડૂતને ખર્ચ પણ વસૂલ થતો નથી. હાલની સ્થિતિમાં કેળાના ભાવ વેપારીઓ દબાવી રહ્યા છે, જેના કારણે ખેડૂતને સારું ઉત્પાદન મળ્યા પછી પણ યોગ્ય આવક મળતી નથી.

ખેડૂતોએ સરકાર અને વેપારીઓ બંનેને વિનંતી કરી છે કે ખેડૂતો સાથે સંકલન કરીને ખરીદી કરવામાં આવે. જો વેપારીઓ ખેડૂતો સાથે મળીને કામ કરશે તો બજારમાં સ્થિરતા રહેશે અને ખેડૂતોને પાકના યોગ્ય ભાવ મળી શકશે. નહિંતર ખેડૂતોના હાથે નુકસાન જ આવી શકે છે.

કેળા જેવા બાગાયતી પાકનું વાવેતર લાંબા ગાળાનું રોકાણ છે. છોડ તૈયાર થવા, ફળ આવવા અને બજારમાં પહોંચવા સુધીનો સમયગાળો લાંબો હોય છે. ખેડૂત સતત બે-ત્રણ વર્ષ સુધી મહેનત કરે છે, ત્યારે પાક તૈયાર થાય છે. પરંતુ પાક તૈયાર થયા પછી જો બજારમાં ભાવ ન મળે તો ખેડૂતોની તમામ મહેનત વ્યર્થ જાય છે.

અમરેલી જિલ્લામાં સાવરકુંડલા, લાઠી, બગસરા અને રાજુલા જેવા વિસ્તારોમાં કેળાનું વાવેતર નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં થાય છે. આ વખતે સારા ઉત્પાદનની આશા હતી, પરંતુ ભાવ ઘટવાથી ખેડૂતોએ પોતાના ભવિષ્ય અંગે ચિંતાનો માહોલ વ્યક્ત કર્યો છે.

ખેડૂતોનો સ્પષ્ટ મત છે કે જો સરકાર ખેડૂતોને ભાવ સહાયતા કે ન્યૂનતમ આધાર ભાવ (MSP) કેળા જેવા બાગાયતી પાક માટે જાહેર કરશે, તો ખેડૂતોને સુરક્ષા મળશે. નહિંતર આવી પરિસ્થિતિ વારંવાર સર્જાતી રહેશે.

સાવરકુંડલા તાલુકાના યુવા ખેડૂતોએ સોશિયલ મીડિયા દ્વારા પણ પોતાનો પાક સીધો ગ્રાહક સુધી પહોંચાડવાની શરૂઆત કરી છે. પરંતુ કેળા જેવા પાકમાં મોટા પ્રમાણમાં ઉત્પાદન હોવાથી સ્થાનિક સ્તરે તેનો સીધો ગ્રાહક સુધી વેચાણ શક્ય નથી. તેથી વેપારીઓ સાથે સંકલન જ એકમાત્ર વિકલ્પ બની રહે છે.

રાણાભાઈ હડિયા સહિત અમરેલી જિલ્લાના અનેક ખેડૂતો હાલની પરિસ્થિતિને જોઈને ચિંતિત છે. તેઓ કહે છે કે જો કેળાને યોગ્ય ભાવ ન મળે તો આગામી વર્ષોમાં ખેડૂતો આ પાકનું વાવેતર ટાળશે. પરિણામે વિસ્તારની બાગાયતી ખેતી પર સીધી અસર થશે.

આ પરિસ્થિતિથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ખેડૂતોની મહેનત, ઉત્પાદન અને બજારના ભાવ વચ્ચેનો તફાવત દૂર કરવા માટે અસરકારક નીતિ અપનાવવી જરુરી છે. નહિંતર ખેડૂતો મુશ્કેલીમાં મુકાતા રહેશે અને બાગાયતી પાકનું ભવિષ્ય પણ જોખમમાં મુકાઈ જશે.

---------------

હિન્દુસ્થાન સમાચાર / Gondaliya Abhishek Nandrambhai